Zouden de hoofdrolspelers uit het`Fortis-debacle het allemaal gelezen hebben de afgelopen dagen, de reconstructie van de ondergang van Fortis?

Er moeten toch genoeg nieuwtjes in te vinden zijn voor Jean-PaulVotron, Maurice Lippens, Filip Dierckx en al die andere oud-bestuurders van de Belgisch-Nederlandse bank-verzekeraar.

In 582 pagina's fileren de auteurs, door de Ondernemingskamer aangestelde onderzoekers, het concern Fortis.

Afgaande op de gebrekkige communicatie binnen het bedrijf moet het ook voor de voormalige Fortis-top een nuttige reconstructie zijn.

Als iets opvalt uit het relaas over de ondergang van Fortis, dan is het wel het gebrekkige vermogen van de Fortis-mensen om informatie te delen. Binnen de muren van het hoofdkantoor blijkt duidelijkheid een probleem. De communicatie met beleggers was zo mogelijk nog slechter.

De reconstructie geeft een aantal flagrante voorbeelden van deze miscommunicatie. Vrijwel nooit zagen de bestuurders van Fortis veranderingen of nieuwe ontwikkelingen aankomen. Ieder nieuwsfeit trof ze vol in het gezicht.

Aangeschoten wild
Eind september 2008, even voordat de nationale  overheden moesten ingrijpen om Fortis te redden, was het concern al aangeschoten wild op de onstuimige financiële markten. Na de ondergang van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers op 15 september, daalden bankaandelen fors.

Fortis behoorde tot de voorhoede. Het regende afwaarderingen van kredietbeoordelaars en het aandeel zakte dieper en dieper weg.

Maar intern was nog niet iedereen doordrongen van de ernst van de situatie. Op vrijdag 26 september, de laatste dag
voor het overheidsingrijpen, kreeg Fortis' president-commissaris Maurice Lippens van de Belgische toezichthouder te horen dat Fortis na het weekend niet meer zelfstandig zou bestaan en heel snel op zoek moest naar een partner. Lippens over die mededeling: "Daar werd ik echt duizelig van. Ik kon niet begrijpen dat het zover was gekomen zonder waarschuwing."

Lippens refereert daarmee aan de geruststellende mededelingen van medebestuurder Filip Dierckx die volgens Lippens voortdurend aangaf dat het wel meeviel met de liquiditeitsproblemen van Fortis. De boodschap van Dierckx: "Het is een beetje krap, not to worry."

Twee dagen voor de 26ste werd overigens een zogenoemde ‘code red' afgegeven over de liquiditeitspositie. Alleen al bij Fortis Bank Nederland hadden beleggers en spaarders die week 700 miljoen euro weggehaald. Veel bestuurders, onder wie Lippens, zeggen nu niet geweten te hebben van die alarmfase.

Aandeelhouders niet geïnformeerd 
Het blijkt geen incident. Binnen de top van Fortis werden de belangrijkste feiten, besluiten en omstandigheden niet gedeeld. Volgens de auteurs van de Fortis-reconstructie kregen leden van de raad van bestuur op een gegeven moment "belangrijke informatie met verschillende snelheden" te horen. Ook circuleerden er verschillende versies van een en hetzelfde vergaderverslag.

Zo mogelijk nog slechter was de communicatie met de buitenwereld. Financiële markten en aandeelhouders blijken stelselmatig niet of te laat te zijn ingelicht over belangrijke gebeurtenissen. De Fortis-mensen namen het niet zo nauw met de bekendmaking van koersgevoelige informatie.

Zowel in Nederland als België bestaan duidelijke voorschriften over wanneer koersgevoelig nieuws bekendgemaakt moet worden. Bestuurder Herman Verwilst heeft tegenover de onderzoekers ruiterlijk toegegeven die regels niet te kennen. 

Jeanine Quaetaert, hoofd juridische zaken bij Fortis, meent dat het soms moeilijk is om het goede moment te vinden om het nieuws naar buiten te brengen. "In het bijzonder niet zo goed nieuws, als je misschien wel beter nieuws hebt dat het kan compenseren twee dagen later."

Quaetaert illustreert daarmee een ander euvel bij Fortis: het (misplaatst) vertrouwen in eigen kunnen en een goede afloop.

Die eigenschap komt duidelijk naar voren bij de pogingen om het bedrijfsonderdeel Hollandse Bank Unie (HBU) te verkopen. Fortis had HBU in handen gekregen bij de overname van ABN Amro.

Om goedkeuring van de Europese Commissie te krijgen voor de overname van ABN Amro was de verkoop van HBU een van de eisen. ABN Amro had in het verleden al geprobeerd om HBU los te weken van het moederbedrijf. De bank staakte die poging toen duidelijk werd hoe complex de afsplitsing was.

Fortis probeerde het opnieuw, in de (onterechte) overtuiging dat de it-systemen bij HBU makkelijk te scheiden waren van het moederbedrijf. Via een ingewikkelde constructie wist Fortis HBU toch voor het grootste deel in de verkoop te krijgen.

Probleem was alleen dat de enige serieus geïnteresseerde, Deutsche Bank, een veel lager dan gedacht bedrag bood voor het onderdeel. Verkoop zou een negatieve impact van circa 1 miljard euro hebben, zo bleek al snel. Fortis vond het niet nodig de informatie met de markt te delen. Het leverde een boete op van beurswaakhond AFM en een schrobbering van de auteurs van het rapport.

Ping An
Ook rond de samenwerking met de Chinese verzekeraar Ping An kregen aandeelhouders cruciale informatie pas veel te laat te horen. Ping An werd in de zomer van 2008 grootaandeelhouder door 2,15 miljard in de bank-verzekeraar te steken.

Als tegenprestatie kregen de Chinezen de helft van de vermogensbeheeractiviteiten van Fortis in handen. In de overeenkomst met Fortis had Ping An een ontsnappingsclausule laten opnemen. De Chinese verzekeraar kon uiterlijk eind oktober 2008 van de deal afzien als Fortis niet aan alle voorwaarden had voldaan.

De bankverzekeraar deelde het bestaan van de clausule niet met beleggers, ondanks vragen van journalisten. Toen in de media berichten verschenen over moeilijkheden rond de transactie, sprak Fortis geruststellende woorden.

Midden september 2008 ontmoette Fortisbestuurder Lex Kloosterman in Sjanghai bestuursvoorzitter Ma van Ping An. Inmiddels was de koers van het aandeel Fortis al flink gedaald, waardoor Ping An vele miljoenen verlies leed op zijn deelneming. De ontmoeting met topman Ma liep uit op een debacle.

Kloosterman beschrijft het als een situatie waarin "redelijk onthutsend een deal van tafel lijkt getrokken te worden." Desondanks stuurde Fortis pas twee weken later met tegenzin en na dreigementen van Kloosterman een persbericht met de mededeling dat het partnerschap met Ping An mislukt was. Een nieuw gapend financieel gat was een feit.

Ook Fortis gedupeerde? Meldt u hier aan!
Heeft u zich nog niet eerder bij de VEB aangemeld als Fortis actiedeelnemer? Dan kunt u zich via de onderstaande button aanmelden.